24 Şubat 2011 Perşembe

KADDAFİ VE LİBYA DEVRİMİ

Libya’da geçtiğimiz Salı günü başlayan hükümet ve Kaddafi karşıtı protestolar gün geçtikçe kana bulanıyor. Başbakan Bağdadi El Mahmudi ve ülkeyi 41 senedir fiilen yöneten Muammer Kaddafi’nin istifasını isteyen göstericiler, keskin nişancılar tarafından kurşunlanırken, onlarca kişi gözaltına alındı. Hükümetin iletişim araçarını bloke etmeye çalıştığı da gelen bilgiler arasında.

Peki Kimdir bu Kaddafi:

Libya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi (1963). Daha sonra Bingazi’deki Askeri Akademi’ye girdi. Mezun olduktan sonra İngiltere’ye giderek askeri alanda uzmanlık eğitimi gördü (1966). 1956′da Arap milliyetçiliğinden etkilenerek antisiyonist hareketlere katıldı. Okul arkadaşlarıyla birlikte, ileride Özgür Subaylar Hareketi adını alacak gizli bir örgüt kurdu (1959). 1969′da yüzbaşılığa yükselen Kaddafi, bu gizli örgüte dayanarak, Kral I. İdris’e karşı darbe yaptı (1 Eylül 1969). Albay rütbesi alarak silahlı kuvvetler komutanı oldu. Devrim Komuta Konseyi adına denetimi ele geçirip anayasal kuruluşları feshetti. İslam ilkelerine dayanan yeşil sosyalizm kuracağını açıkladı. Arap birliği için çalışacağını, bağımsız ülkelerle birlikte ırkçılığa, sömürgeciliğe ve toplumsal ezgiye karşı çıkacağını söyledi. ABD’nin Kaddafi’yi tanıması üzerine kral görevini terketti (7 Eylül 1969).

Cemal Abdülnasır’ı örnek alan Kaddafi, Mısır’da gerçekleştirilen reformları kendi ülkesinde de uygulamaya başladı Yeni anayasa hazırlanınca başbakanlık ve savunma bakanlığı görevlerini üstlendi (16 Ocak 1970). İngiliz askeri üstlerini ve birliklerini ülkeden çıkardı. Petrol şirketlerini ulusallaştırdı. İtalyan ve Yahudi azınlığın mal varlığına el koyarak onları göçe zorladı.Kıbrıs Barış Harekatında ABD’ye kafa tutarak, Türkiye’ye yardım etmistir. Nasır’ın ölümünden sonra Arap dünyasında onun rolünü üstlenmeye çalıştı. Kimi Afrika ülkelerindeki Müslümanlara ve Arap ülkelerindeki sol eğilimli hareketlere destek oldu. SSCB’yle yakın ilişkiler geliştirdi. Afrika Birliği Örgütü’nün dönem başkanlığını yaptı (1982-1983).

Özgür Subaylar Hareketi
Libya Üniversitesi’nde tarih okuduktan sonra askeri akademiye giren Kaddafi’nin düşünceleri, o zaman pek çok Arap ülkesinin ordusunda olduğu gibi Mısır lideri Cemal Abdülnasır’ın etkisiyle şekillenmeye başladı. Siyonizm ve İsrail karşıtlığı ile Arap milliyetçiliğini bir araya getiren düşüncesiyle ilk politik eylemlerine 1956 yılındaki Süveyş Krizi sırasında girişti. Daha askeri akademideyken Abdülnasır’ın krallığı devirmesine giden yolu açan “Özgür Subaylar Hareketi” benzeri cunta faaliyetlerine girişti. İleri askeri eğitimini ise İngiltere’de tamamladı.

1 Eylül 1969 tarihinde, Kaddafi’nin başında bulunduğu bir grup subay, Libya Kralı İdris sağlık sorunları nedeniyle Türkiye’de tedavi görürken yönetime el koydu ve İdris’in yeğeni Seyyid Hasan er Rida el Mehdi es Sanusi’yi tahttan indirerek ev hapsiyle cezalandırdı. Libya’da monarşi devri kapanmış ve Libya Arap Cumhuriyeti kurulmuştu

Monarşiyi ortadan kaldıran subayların lideri Muammer Kaddafi, biraz abartılı bir şekilde “çağın yeni Che Guevara’sı” olarak adlandırılırken, Arap dünyasında emperyalizm karşıtı birçok örgütün gözünü diktiği ve etkilendiği liderdir artık. Emperyalizme karşı mücadele eden silahlı-silahsız birçok kuruma yardım eden Kaddafi, Afrika’daki solcu gerilla savaşlarına da maddi ve ideolojik desteğini esirgememişti.

Kaddafi’nin başkanlık ettiği bir Devrimci Komuta Konseyi Libya’nın yönetimini devralırken, 1970 yılında sıfatlarından birisi de “Başbakan” oldu, buna rağmen 1972′ye gelindiğinde Başbakanlık görevini bıraktı. Genelde düşük rütbeli cunta liderlerinin yaptığı gibi kendisini generalliğe yükseltmekten imtina eden Kaddafi, yüzbaşılıktan albay rütbesine terfi olmayı ise kabul etti.

Gazeteci Nuh Gönültaş, 9 Ekim 1996 tarihinde kaleme aldığı “Kaddafi Türk Harbiyesi’nden mezun” başlıklı yazısında şunları yazar:

“Kaddafi askeri eğitimini Türkiye’de yaptı. 27 Mayıs 1960 darbesi sırasında Kaddafi bir harp okulu öğrencisiydi. Kaddafi Ankara’daki Kara Harp Okulu’nun 1962 mezunudur. Kaddafi ile birlikte Libya’da ihtilali gerçekleştiren Abdüsselam Callud da Türk harbiyesinden mezun. 1962-63 eğitim yılında Harbiye’nin dil okulunda da kurs gördüler. Talat Aydemir Türkiye’de ihtilale kalkıştığında Kaddafi ve arkadaşları harp okulunda eğitimlerini sürdürüyorlardı. İhtilal için havalanan savaş uçakları gökyüzünde dolaşırken Dil Okulu’nun yetkilileri onları koruyabilmek için sığınaklara gönderdi.”

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder